Σημάδια δυσκολιών στην αισθητηριακή επεξεργασίατων παιδιών που οι γονείς συνήθως παραβλέπουν

   Η αισθητηριακή επεξεργασία των ερεθισμάτων μπορεί να ακούγεται ιδιαίτερα πολύπλοκη σαν λειτουργία και η αλήθεια είναι πως πολλοί γονείς δεν έχουν ακούσει ποτέ για αυτή. Παρόλα αυτά είναι αρκετοί εκείνοι που εντοπίζουν τέτοιες δυσκολίες στην καθημερινή ζωή των παιδιών τους και αντιλαμβάνονται την αναστάτωση, την αποδιοργάνωση και τις παράξενες αντιδράσεις που τους προκαλούν.

Ποιες είναι όμως αυτές οι ενδείξεις που πρέπει να “χτυπήσουν καμπανάκι” στους γονείς;

   Ένδειξη αισθητηριακής διαταραχής θεωρείται κάθε σημάδι στη συμπεριφορά ενός παιδιού που υποδηλώνει ότι το σύστημά του χρειάζεται περισσότερη ή λιγότερη αισθητηριακή εισροή. Η ανάγκη αυτή προκύπτει από τον ξεχωριστό τρόπο του μυαλού τους να αξιολογεί τα ερεθίσματα που λαμβάνει.
   Σκοπός αυτού του άρθρου είναι να αναφερθούν επιγραμματικά συμπεριφορές που μπορεί να έχει ένα παιδί, οι οποίες είναι φαινομενικά “παράξενες” όμως επεξηγούν τις ανάγκες του για αισθητηριακή ρύθμιση. Ένα πολύ ξεκάθαρο και σύνηθες παράδειγμα τέτοιας συμπεριφοράς είναι η τάση των παιδιών να χοροπηδούν έντονα σε καναπέδες και άλλα μέρη εντός και εκτός σπιτιού, η οποία είναι ένδειξη ανάγκης για περισσότερη αισθητηριακή εισροή όταν συμβαίνει.
   Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν ξεχωριστές αισθητηριακές ανάγκες και πως βρίσκουν τον δικό τους τρόπο για ρύθμιση χωρίς καν να το αντιλαμβάνονται πολλές φορές. Το γεγονός ότι ένα παιδί μπορεί να εμφανίσει κάποιες από τις παρακάτω ενδείξεις και συμπεριφορές δεν αποτελεί από μόνο του κριτήριο ύπαρξης αισθητηριακής διαταραχής ή άλλης διάγνωσης. Γνωρίζοντας ο γονιός την ερμηνεία της συμπεριφοράς του παιδιού θα μπορέσει να το βοηθήσει να οργανωθεί και να εκτελέσει πιο λειτουργικά τις δραστηριότητες στις οποίες εμπλέκεται. Ωστόσο σε περιπτώσεις που οι γονείς κρίνουν ότι οι ανάγκες του παιδιού χρήζουν επαγγελματικής βοήθειας θα πρέπει να απευθυνθούν σε παιδιατρικό εργοθεραπευτή με εξειδίκευση στη μέθοδο της αισθητηριακής ολοκλήρωσης για να τους καθοδηγήσει.
    
1. Αποφυγή της κίνησης. Αν το παιδί εκφράζει φόβο να σκαρφαλώσει στον εξοπλισμό της παιδικής χαράς, να κάνει κούνια, να συμμετέχει σε έντονο σωματικό παιχνίδι ή ακόμα  αποφεύγει να ανέβει σε μία καρέκλα ή να χρησιμοποιήσει κυλιόμενες σκάλες, μπορεί να σημαίνει ότι εμφανίζει υπερευαισθησία στην επεξεργασία της αιθουσαίας εισροής και ενδέχομένως και της ιδιοδεκτικής. Αυτά τα αισθητηριακά συστήματα είναι υπεύθυνα για την ισορροπία και την κιναισθησία, την αντίληψη δηλαδή των κινήσεων του σώματος και της θέσης των μελών του.
2. Τάση για εμετό/αναγούλα, στην θέα, την μυρωδιά ή την γεύση φαγητών μπορεί να υποδηλώνει υπερευαισθησία στο απτικό ή το οσφητικό σύστημα του παιδιού το οποίο “κατακλύζεται” από το ερέθισμα και δεν μπορεί να το ανεχτεί.
3. Ιπποποδία. Το συχνό περπάτημα στις μύτες μπορεί να σημαίνει είτε υπερευαισθησία στο απτικό ερέθισμα που δέχεται το πόδι κατά το περπάτημα και προκαλεί την τάση του παιδιού να χρησιμοποιεί όσο το δυνατόν μικρότερη επιφάνεια του ποδιού για να το αποφύγει, είτε χρήση της πίεσης που δημιουργεί το περπάτημα στις μύτες στη ποδοκνημική άρθρωση ως ρυθμιστικό ιδιοδεκτικό ερεθισμό. Ακόμη, θα μπορούσε να είναι εκδήλωση μη σωστής επεξεργασίας της αιθουσαίας εισροής.
4. Αδεξιότητα. Υπάρχει πληθώρα αιτιών που θα μπορούσαν να εξηγήσουν την τάση ενός παιδιού να είναι αδέξιο, να πέφτει συχνά και να χτυπά πιο εύκολα από τα περισσότερα παιδιά. Μία από αυτές είναι η περίπτωση διαταραχής της επεξεργασίας του ιδιοδεκτικού ή/και του αιθουσαίου ερεθίσματος.

1. Δαγκώνει παιχνίδια αντικείμενα ή ακόμα και τον εαυτό του ή άλλους ανθρώπους. Αυτό συνήθως είναι μία ένδειξη της ανάγκης του παιδιού για βαθιά έντονη πίεση ιδιοδεκτικής εισροής.
2. Προτιμά πολύ στενά ή αντιθέτως πολύ φαρδιά ρούχα. Η προτίμηση σε ρούχα που του είναι πολύ στενά δείχνει ανάγκη για ιδιοδεκτικό ερέθισμα ενώ αντίθετα η χρήση κατ' αποκλειστικότητα ρούχων με φαρδιά εφαρμογή ή η αποφυγή ορισμένων υφασμάτων, μπορεί να σημαίνει ότι το παιδί είναι υπερευαίσθητο στο απτικό ερέθισμα που του προκαλούν.
3. Δυσκολεύεται να προσεγγίσει άλλα παιδιά, συχνά τα σπρώχνει, τους πετάει πράγματα ή τα δαγκώνει. Αυτή είναι μία συμπεριφορά που δεν έχει πάντα αισθητηριακή βάση όμως συχνά είναι η εκδήλωση της ανάγκης του παιδιού για ιδιοδεκτικό ερέθισμα και έχει ως αποτέλεσμα την δυσκολία δημιουργίας σχέσεων και τον χαρακτηρισμό του παιδιού ως “επιθετικό”.

   Αν κάποιος γονιός παρατηρεί διάφορες τέτοιες ενδείξεις στην καθημερινότητα του παιδιού αλλά και διάφορα άλλα χαρακτηριστικά που του φαίνονται “ανεξήγητα” και δείχνουν να αποδιοργανώνουν το παιδί, καλό είναι να απευθυνθεί σε έναν επαγγελματία εργοθεραπευτή και να γίνει μία αξιολόγηση των δεξιοτήτων και των αναγκών του παιδιού.

Καρακώστα Μαρία
Εργοθεραπεύτρια

προηγούμενο άρθρο